“เซเนกัล” เรื่องจริงสุดดาร์กของประเทศที่ขาดแคลนครูมากที่สุดในโลก

    ท่ามกลางแสงแดดอันอบอุ่นและชายหาดทอดยาวของทวีปแอฟริกา เซเนกัล ดินแดนแห่งนักรบและนักคิด กลับเผชิญกับปัญหาที่มืดมน ปัญหานี้ไม่ใช่ภัยธรรมชาติหรือโรคระบาดร้ายแรง แต่เป็น “วิกฤตการศึกษา” ที่รุนแรงที่สุดในโลก

เซเนกัลเผชิญกับการขาดแคลนครูอย่างหนัก ถึงขนาดได้รับฉายาว่า “ดินแดนที่ไร้ครู”

สถิติที่น่าตกใจนี้ชี้ให้เห็นว่า นักเรียน 1 คน ในโรงเรียนประถมศึกษาของรัฐ ต้องแบ่งปันครูร่วมกับนักเรียนอีก 84 คน ส่งผลต่อคุณภาพการศึกษาอย่างรุนแรง
เด็กๆ ในเซเนกัลสูญเสียโอกาสในการเรียนรู้ทักษะพื้นฐาน พวกเขาไม่สามารถอ่าน เขียน คิดวิเคราะห์ หรือแก้ปัญหาได้อย่างมีประสิทธิภาพ ส่งผลต่ออนาคตของพวกเขาและประเทศชาติโดยรวม

เซเนกัล: ห้องเรียนที่แออัดจนเด็ก ๆ ต้องนั่งเรียนใต้ต้นไม้

   ในปี 2020 โรงเรียนประถมศึกษาแห่งหนึ่งในเขตชานเมืองดาการ์ เมืองหลวงของเซเนกัล มีนักเรียนมากกว่า 1,000 คน แต่มีห้องเรียนเพียง 10 ห้อง นักเรียนจำนวนมากถูกบังคับให้นั่งเรียนใต้ต้นไม้ในสภาพอากาศที่ร้อนจัด ฝนตก และเสียงรบกวน สภาพแวดล้อมที่ไม่เอื้ออำนวยต่อการเรียนรู้ส่งผลต่อผลการเรียนของนักเรียนอย่างมาก

ด้วยการขาดแคลนครูอย่างรุนแรง ครูในเซเนกัลมักถูกบังคับให้สอนหลายวิชาในหนึ่งวัน ส่งผลต่อคุณภาพการสอน ครูไม่มีเวลาพอที่จะเตรียมบทเรียนและให้ความช่วยเหลือแก่นักเรียนแต่ละคนอย่างเต็มที่ เด็กๆ จำนวนมากในเซเนกัลลาออกจากโรงเรียนก่อนวัยอันควร ความยากจนบีบบังคับให้เด็กๆ ต้องการทำงานเพื่อช่วยเหลือครอบครัวแทนที่จะเรียนหนังสือ สถิติการลาออกจากโรงเรียนก่อนวัยอันควรในเซเนกัลนั้นสูงมาก โดยเฉพาะในเด็กผู้หญิง

เซเนกัล: ปัญหาที่ซับซ้อนและท้าทายมาจาก ‘โครงสร้างพื้นฐานที่ย่ำแย่’

เซเนกัลเป็นประเทศในทวีปแอฟริกาตะวันตกที่มีประชากรมากกว่า 17 ล้านคน แม้ว่าเศรษฐกิจของประเทศจะเติบโตอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา แต่เซเนกัลยังคงเผชิญกับปัญหาสำคัญด้านการศึกษา หนึ่งในปัญหาที่ร้ายแรงที่สุดคืออัตราการรู้หนังสือต่ำ ในปี 2020  อัตราการรู้หนังสือของเซเนกัลอยู่ที่ประมาณ 50% นั่นหมายความว่าประชากรครึ่งหนึ่งของประเทศไม่สามารถอ่านและเขียนได้ สถิตินี้ต่ำกว่าค่าเฉลี่ย 86% ของโลกมาก และเป็นหนึ่งในอัตราที่ต่ำที่สุดในภูมิภาคแอฟริกาตะวันตก

มีหลายสาเหตุที่ทำให้เซเนกัลมีอัตราการรู้หนังสือต่ำ สาเหตุหลักประการหนึ่งคือโครงสร้างพื้นฐานของโรงเรียนที่ย่ำแย่ โรงเรียนหลายแห่งในเซเนกัลขาดแคลนทรัพยากรพื้นฐาน เช่น ห้องเรียน หนังสือเรียน และอุปกรณ์การสอน สภาพอาคารเรียนก็มักจะย่ำแย่และไม่ปลอดภัย สิ่งนี้ทำให้ยากต่อการเรียนรู้ของนักเรียน และส่งผลให้หลายคนออกจากโรงเรียนก่อนเวลาอันควร

โครงสร้างพื้นฐานแย่ขนาดไหน ?

โรงเรียนจำนวนมากในเซเนกัลขาดแคลนสิ่งอำนวยความสะดวกขั้นพื้นฐาน เช่น ห้องเรียน ห้องสุขา น้ำไหล และไฟฟ้า อาคารเรียนมักอยู่ในสภาพทรุดโทรม มีหลังคารั่ว ผนังแตกร้าว และพื้นที่ไม่เพียงพอ ห้องเรียนมักแออัด มีนักเรียนหลายสิบคนนั่งอยู่บนม้านั่งเก่าหรือบนพื้น สิ่งนี้สร้างสภาพแวดล้อมการเรียนรู้ที่ไม่เอื้ออำนวย และทำให้ยากต่อนักเรียนที่จะมีสมาธิและเรียนรู้

นอกจากนี้ โรงเรียนหลายแห่งในเซเนกัลขาดแคลนอุปกรณ์การสอน เช่น หนังสือเรียน คอมพิวเตอร์ และเครื่องเขียน สิ่งนี้ทำให้ครูสอนยากและนักเรียนเรียนรู้ได้ยาก

โครงสร้างพื้นฐานของโรงเรียนที่ย่ำแย่ส่งผลกระทบต่อการศึกษาของนักเรียนในหลาย ๆ ด้าน สิ่งแวดล้อมการเรียนรู้ที่ไม่เอื้ออำนวยทำให้ยากต่อนักเรียนที่จะมีสมาธิและเรียนรู้ นักเรียนที่นั่งอยู่ในห้องเรียนที่แออัดหรือร้อนอบอ้าวมีแนวโน้มที่จะเสียสมาธิและเรียนรู้ได้ยากขึ้น ประการที่สอง การขาดแคลนอุปกรณ์การสอนทำให้ครูสอนยากและนักเรียนเรียนรู้ได้ยาก ครูอาจไม่สามารถให้การเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพได้หากพวกเขาไม่มีหนังสือเรียน คอมพิวเตอร์ และเครื่องเขียนที่จำเป็น

โครงสร้างพื้นฐานที่ย่ำแย่นั่นหมายถึง ‘ครู’ ด้วย

เงินเดือนของครูในเซเนกัลนั้นต่ำมากเมื่อเทียบกับอาชีพอื่น ๆ ส่งผลให้ผู้มีความสามารถหันไปประกอบอาชีพอื่นที่มีรายได้สูงกว่า สภาพการทำงานของครูในเซเนกัลนั้นยากลำบาก ขาดแคลนทรัพยากรและโครงสร้างพื้นฐานที่จำเป็น การฝึกอบรมครูในเซเนกัลนั้นไม่เพียงพอ ส่งผลให้ครูขาดทักษะและความรู้ที่จำเป็นสำหรับการสอนอย่างมีประสิทธิภาพ ยกตัวอย่างในปี 2018 สหภาพแรงงานครูในเซเนกัลประกาศนัดหยุดงานประท้วงเป็นเวลาหนึ่งสัปดาห์เพื่อเรียกร้องเงินเดือนที่สูงขึ้น สภาพการทำงานที่ดีขึ้น และโอกาสในการพัฒนาอาชีพ การนัดหยุดงานครั้งนี้ส่งผลให้โรงเรียนทั่วประเทศต้องปิดตัวลง ส่งผลกระทบต่อนักเรียนหลายล้านคน ส่งผลให้รัฐบาลเซเนกัลเปิดตัวแผนแม่บทการศึกษาแห่งชาติใหม่ ซึ่งรวมถึงแผนการแก้ไขวิกฤตขาดแคลนครู แผนดังกล่าวมุ่งเน้นไปที่การเพิ่มเงินเดือนของครู ปรับปรุงสภาพการทำงาน และลงทุนในโครงการฝึกอบรมครู จนกระทั่งสิ้นสุดในต้นปี 2024 ที่ผ่านมา รัฐบาลเซเนกัลประกาศเพิ่มเงินเดือนของครู 20% การขึ้นเงินเดือนครั้งนี้เป็นส่วนหนึ่งของความพยายามของรัฐบาลในการแก้ไขวิกฤตขาดแคลนครู 

เราจะเห็นได้ว่าระบบการศึกษาของเซเนกัลเผชิญกับปัญหาร้ายแรงหลายอย่าง ซึ่งที่เมื่อมีเรื่องของเงินมาเกี่ยวข้องย่อมมีเรื่อง ‘ทุจริต’ ตามมาเสมอ

ระบบการศึกษาของเซเนกัลเผชิญกับปัญหาการทุจริตที่ร้ายแรง ปัญหานี้ส่งผลกระทบต่อคุณภาพการศึกษา โอกาสทางการศึกษาที่เท่าเทียม และการพัฒนาโดยรวมของประเทศ

รูปแบบการทุจริตที่พบบ่อยที่สุดคือการฉ้อโกงการสอบ ครูอาจรั่วข้อสอบให้กับนักเรียนบางคน ตรวจข้อสอบให้คะแนนสูงเกินจริง หรือช่วยให้นักเรียนลอกข้อสอบ นักเรียนอาจจ้างคนอื่นมาสอบแทน ซื้อใบประกาศนียบัตรปลอม หรือใช้เอกสารปลอมเพื่อสมัครเข้าเรียน

เงินทุนการศึกษาจำนวนมากถูกนำไปใช้ในทางที่ผิดโดยเจ้าหน้าที่รัฐบาลหรือเจ้าหน้าที่โรงเรียน เงินทุนเหล่านี้อาจถูกนำไปใช้เพื่อการใช้งานส่วนตัว ซื้ออุปกรณ์ที่ไม่จำเป็น หรือจ้างพนักงานที่ไม่จำเป็น รวมไปถึงตำแหน่งงานในโรงเรียนมักถูกมอบให้กับญาติ เพื่อน หรือผู้สนับสนุนทางการเมือง แทนที่จะมอบให้กับผู้สมัครที่มีคุณสมบัติเหมาะสมที่สุดยกตัวอย่างเหตุการณ์ในปี 2019 เจ้าหน้าที่รัฐบาลถูกจับในข้อหาฉ้อโกงเงินทุนการศึกษาหลายล้านฟรังก์ เงินเหล่านี้ถูกนำไปใช้เพื่อการใช้งานส่วนตัว ซื้อรถยนต์หรู และสร้างบ้าน รวมไปถึงเหตุการณ์สุดอื้อฉาวในปี 2020 นักเรียนมัธยมปลายมากกว่า 1,000 คนถูกจับได้ว่าฉ้อโกงการสอบปลายภาค รัฐบาลเซเนกัลได้ยกเลิกผลการสอบทั้งหมดและดำเนินการสอบสวนคดีนี้

เหตุการณ์ฉ้อโกงการสอบปลายภาคในปี 2020 ของประเทศเซเนกัล เป็นการเตือนความทรงจำว่าระบบการศึกษาของประเทศยังมีปัญหาที่ต้องแก้ไข  รัฐบาลจำเป็นต้องดำเนินการอย่างจริงจังเพื่อป้องกันการฉ้อโกงในอนาคต  สิ่งสำคัญคือต้องสร้างระบบการศึกษาที่มีคุณภาพและเป็นธรรม เพื่อให้นักเรียนทุกคนมีโอกาสประสบความสำเร็จ

ตัวอย่างเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าวิกฤตขาดแคลนครูในเซเนกัลเป็นปัญหาเรื้อรังที่ส่งผลกระทบต่อระบบการศึกษาของประเทศอย่างรุนแรง รัฐบาลเซเนกัล องค์กรพัฒนาเอกชน และภาคประชาสังคมจำเป็นต้องร่วมมือกันเพื่อหาแนวทางแก้ไขวิกฤตนี้ต่อไปในอนาคต

อ้างอิง
https://www.fhi360.org/articles/partnering-common-goal-overcoming-barriers-education-senegal/
https://www.thecitizen.co.tz/tanzania/news/international/teachers-jailed-for-high-school-exam-cheating-in-senegal-2646650
https://theconversation.com/only-1-in-3-girls-makes-it-to-secondary-school-in-senegal-heres-why-and-how-to-fix-it-200294
https://reliefweb.int/report/senegal/senegal-economic-hardship-forces-11-year-old-quit-school