โนฮาระ มิซาเอะ เพราะแม่…เป็นอาชีพที่ไม่มีวันลาพักร้อน
หากวันที่บนปฏิทิน ปี 2022 เคลื่อนไปบรรจบที่เดือนสิงหาคมเมื่อไหร่ นั่นหมายความเรากำลังเข้าสู่วันครบรอบ 32 ปีพอดิบพอดี นับตั้งแต่เอนิเมะญี่ปุ่นสุดทะลึ่งตึงตังเล่มนึง ผลงานอันเลื่องชื่อของโอชิตะ อุซุอิ ปรากฎสู่สายตาชาวโลกครั้งแรกในชื่อภาษาไทยว่า “ชินจังจอมแก่น”
ด้วยมุกตลกอันขบขันชวนฮาของชินจังที่ทั้งกวน ทะเล้นเน้นฮา ทำให้กลายเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์ของบรรดาผู้ปกครองที่เกรงว่าลูกหลานของพวกเขาจะเลียนแบบนิสัยและพฤติกรรมที่ไม่น่าเป็นแบบอย่างของชินจัง ทำให้เวอร์ชันที่ออกฉายในทีวีของบ้านเรานั้น มีการเซนเซอร์อยู่บ้าง แต่กลิ่นอายของความสนุกยังครบอยู่ครบถ้วนไม่แตกต่างจากต้นฉบับ โดยเฉพาะขนบธรรมเนียมวัฒนธรรมครอบครัวแบบญี่ปุ่นยุคหลังสงครามโลกครั้งที่ 2
คนแรกที่ต้องตื่นนอนก่อนใคร รีบอาบน้ำแต่งตัว ปลุกสามีและลูกชายคนโต จัดเตรียมโต๊ะอาหาร กลับไปปลุกลูกคนโตที่งัวเงียไม่ยอมตื่นอีกครั้ง ลากเข้าห้องน้ำเพื่อล้างหน้า แปรงฟัน และออกมาเก็บที่นอน
โนฮาระ มิซาเอะ
ตัวละครชื่อคุ้นหูที่เป็นส่วนผสมอันกลมกล่อมของการ์ตูนเรื่องนี้ ด้วยคาแรคเตอร์คุณแม่ที่แหกขนบธรรมเนียมจากการ์ตูนเรื่องอื่นในยุคเดียวกัน ว่าแต่คำว่าแหกในที่นี่ มันจะแหกขนาดไหนกันเชียว เนื่องจากสังคมญี่ปุ่นยุคก่อนปี 2000 รังสรรค์ภาพจำของแม่บ้านอยู่ในหลากหลายตัวละคร เราจะเห็นได้ชัดจากคุณแม่ทามาโกะในเรื่องโดเรม่อน ผู้หญิงที่เชิดชูความเป็นแม่บ้านเมื่อแต่งงานมีครอบครัว ในอีกแง่หนึ่งครอบครัวโนะฮาร่าของชินจังก็ดูเหมือนจะเป็นครอบครัวที่สะท้อนตามวัฒนธรรมของแแดนอาทิตย์อุทัยได้เป็นอย่างดี พ่อทำงาน แม่เลี้ยงลูก ลูกเรียนหนังสือ ก็ดูเหมือนจะเป็นรูปแบบครอบครัวที่ปกติทั่วไป แต่สิ่งที่ทำให้ตัวละครสำคัญอย่างคุณแม่ มิซาเอะแตกต่างออกไป คือ การงัดข้อกับฉากทัศน์ความเป็นแม่บ้านตามธรรมเนียมญี่ปุ่น
นอกเหนือจากวัฏจักรความเป็นมนุษย์แม่และบทบาทภรรยาธรรมดา ๆ บางครั้งมนุษย์แม่ผู้นี้ก็ระเบิดอารมณ์ได้ถึงลูกถึงคนในแบบฉบับที่ว่าแม่บ้านในโลกความเป็นจริงไม่สามารถทำแบบนั้นได้ในสังคมจักรวรรดิที่ชายเป็นใหญ่
“เอาแต่สั่งนู้นสั่งนี้ พูดออกมาง่าย ๆ คนทำลำบากแค่ไหนหน่ะรู้ไหม วันนี้ฉันจะไม่พูดอะไรทั้งสิ้นและก็จะไม่ทำอะไรทั้งสิ้นด้วย ไม่ว่าจะเป็นการเตรียมอาหาร รีดผ้าทุกอย่างสองคนทำกันเอาเองก็แล้วกัน”
ความพลุ่งพล่านจากช่วงตอนนึงหลังจากชินจังและฮิโรชิเอาแต่สั่งให้มิซาเอะทำงานบ้านนู่นนี่แบบไม่หยุดหย่อน เราจะได้เห็นอีกด้านหนึ่งของอารมณ์ผู้หญิงที่มีขีดจำกัด เมื่อความกดดันมาถึงจุดสูงสุดของปรอท ไม่ว่าอะไรก็เกิดขึ้นได้เหมือนกัน แต่ท้ายที่สุดแล้วความเป็นแม่ และความเป็นภรรยาที่ดียังไม่ได้เปลี่ยนเธอเป็นแม่ใจร้าย เธอยังคงทำหน้าที่ต่อไปให้ตอนจบของเรื่องนี้ ยัง Happy Ending อย่างที่ควรจะเป็น
อะไรกันละ…ที่จะขับอารมณ์ของมิซาเอะระเบิดขนาดนี้ได้
เพราะเรามักจะติดภาพแม่ชินจังว่าเป็นคนขี้เหนียว เอะอะก็โมโหง่าย งั้นเราลองไปทบทวนกิจวัตรประจำวันของเธออีกสักรอบ
ตื่นเช้าในเวลาประมาณ 7 โมงตรงทุกวันเพื่อเปิดผ้าม่านรับแสงอาทิตย์ เก็บข้าวของ ปัดกวาดที่นอน ทำกับข้าวให้สามีกับลูก ปลุกสามีและชินจังมาทานอาหาร บางวันต้องปลุกสองรอบ จับชินจังแต่งตัว เอานมให้ฮิมะจังลูกสาวคนเล็ก วันไหนที่พาชินจังขึ้นรถไม่ทันก็ต้องปั่นจักรยานไปส่งที่โรงเรียนจนเหงื่อไหลเหมือนอาบน้ำจากการต้องกระเตงลูกสาววัยแบเบาะผูกติดกับหลังไปด้วย จากนั้นจึงกลับมาเริ่มทำงานบ้านอื่นๆ อีกร้อยแปดพันเก้า ดูแลซื้อของใช้เข้าบ้าน เตรียมพร้อมรอสามีกลับหลังจากเลิกงาน ทำอาหารเย็นให้กิน เตรียมกับแกล้มเบียร์ไว้ให้ไม่เคยขาดตกบกพร่อง เป็นความเหนื่อยแบบ Full time 24 ชั่วโมง โดยไม่ได้พักผ่อนจริง ๆ จึงไม่ใช่เรื่องแปลกใจอะไรหากจะมีการปลดปล่อยอารมณ์ออกมาบ้าง เพราะนอกจากจะเป็นแม่และภรรยาแล้ว มิซาเอะก็ยังเป็น “คน” เหมือนกัน
แล้วอะไรกันล่ะ…ที่ทำให้มิซาเอะยอมกลับเข้าสู่วังวนแห่งภาระหน้าที่อันซ้ำซากทุกครั้ง แม้ว่าจะมีเรื่องน่าปวดหัวอีกมากมายรออยู่
หลายต่อหลายคนตั้งคำถามขึ้นมาในใจว่า ทำไมมิซาเอะถึงทุ่มเทมากขนาดนี้
บนใบหน้าที่ไร้การดูแล บรรดารอยย่นหยาบกร้านทั้งหลาย ผมฟูกระเซอะกระเซิงจนไม่เป็นทรงของมิซาเอะ ค่อยๆ ได้รับการถอดบริบทจนเข้าใจที่มาที่ไปจากคำพูดของเธอเอง
“คนเป็นแม่น่ะ ทำได้ทุกอย่าง ถ้าสิ่งนั้น คือ การทำเพื่อลูก”
แม้ว่าบางครั้งต้องยอมเห็นลูกลำบากก็ตาม
ในขณะที่ชีวิตจริงของเด็กชายวัย 5 ขวบนั้น ยุงแทบจะไม่ได้ไต่ไรยังไม่ได้ตอม ไม่ต้องพูดถึงการให้ลงมือทำอะไรด้วยตัวเอง แต่ทว่ามิซาเอะ กลับสอนชินจังด้วยการให้เขาทำอะไรด้วยตนเอง ตั้งแต่การไปซื้อกับข้าวที่ตลาด หากจะเลี้ยงหมาต้องพาไปเดินเล่น ช่วยรดน้ำต้นไม้ ไปจนถึงเรื่องเล็กๆ น้อยๆ อย่างช่วยพ่อแม่เลือกของใช้ในบ้าน เป็นการฝึกประสบการณ์การเรียนรู้สำหรับเด็กได้อย่างดี
ข้อสรุปของเนื้อหาร่วม 3,000 ตอน เราคงจะบอกได้ว่ามันคือการ์ตูนกึ่งคู่มือเลี้ยงลูกที่พกพาเสียงหัวเราะมาเต็ม ๆ บอกเล่าความรู้สึกหวานปนขมของครอบครัวได้อย่างน่าประทับใจนอกเหนือจากเราจะได้เห็นก้นนิ่มๆ ของชินจังไปแล้วเกินกว่าครึ่งแต่ยังคงมีพื้นที่อีกส่วนนึงที่เราได้เห็นจิตใจอันเด็ดเดี่ยวของแม่ ถึงจะเหนื่อยสายตัวแทบขาด แต่มิซาเอะยังคงทำหน้าที่ของแม่ได้อย่างสมบูรณ์แบบ เธอจึงเป็นทั้งสุดยอดแม่บ้าน และภาพแทนการเป็นแม่ผู้เก่งกาจ จนวันนี้เธอได้รับการขนานนามว่าเป็นสุดยอดคุณแม่ตลอดกาลคนนึงของญี่ปุ่น
สุขสันต์วันแม่
อัตนัย ขอสดุดีหัวใจของแม่ผู้ยิ่งใหญ่ทุกคน
ขอบคุณข้อมูลดี ๆ จาก
